Onlangs maakte de provincie Friesland bekend dat ze financieel gaat participeren in het beoogde Windpark Fryslân. Ten minste als het doorgaat. Slechts in de kleine lettertjes van het besluit vermeldt het provinciebestuur, die ontbindende voorwaarde.
Het is inderdaad maar zeer de vraag of Windpark Fryslân er gaat komen. Dit mega windpark van zo’n 90 zeer hoge molens, midden in het Natura 2000 natuurgebied zou grote negatieve invloed hebben op het leven van de vele bijzonder vogels in het Wadden- en IJsselmeergebied. Een gebied waar inmiddels heel veel windturbines staan of gepland worden, zodat de opstapelingsgevolgen desastreus zouden worden als daar ook Windpark Fryslân nog bij zou komen. En dat tegen de achtergrond van het alternatieve plan van “Fryslan foar de Wyn”, een plan met veel draagvlak en weinig windturbines in het IJsselmeer.
Daarom voert een brede coalitie van natuur- en landschapsorganisaties een bezwaarprocedure bij de Raad van State tegen dit voornemen. Uit aanvullend onderzoek van Alterra (Wageningen University and Research) is inmiddels duidelijk geworden dat er een grote kans bestaat op veel vogelslachtoffers van de windturbines en dat ook de vogeltrek in dit natuurgebied sterk gehinderd zal worden. De wetenschappelijk adviseurs van de Raad van State spraken onlangs nog hierover met vertegenwoordigers van de bezwaar voerende organisaties. Nu is het wachten op de uitspraak. Ook bij betrokken bedrijven en de financiële wereld hierachter wordt rekening gehouden met het mogelijk niet doorgaan van Windpark Fryslân. Zij voeren dit althans aan als reden van hun sterk gedaalde (7%) beurskoers.
Diskrediet
Bezwaren tegen verkeerd gesitueerde windturbineplannen worden vaak in diskrediet gebracht. Omdat windturbines veel overlast geven, natuurschade brengen en het landschap kunnen verpesten, groeit het maatschappelijk verzet ertegen. Dit verzet wordt door de windturbine lobby steeds weggezet met het argument dat om de klimaatdoelen te halen, alle windturbines gewoon nodig zijn. En “een echte natuurvriend steunt het halen van onze klimaatdoelen”. Ook in de Volkskrant van 1 april wordt dat nog eens uiteen gezet. In die zelfde Volkskrant wordt door columnist Martin Sommer de uitdrukkelijke vraag gesteld waarom in de nationale klimaatplannen steeds Schiphol buiten beschouwing blijft. Daar zijn nog vele tonnen CO2 te verdienen, zonder een windturbine te bouwen. Dat geldt ook voor energiebesparing, zowel in industrie als bij woningen. Landschapsdeskundigen zijn vaak niet negatief over windturbines in het landschap, maar zijn het er wel over eens het bij de plaatsing ervan nu vaak een rommeltje is. Een goed ontwerp voor landschappelijke inpassing ontbreekt veelal en dat is schadelijk voor dier en mens.
De belangrijkste beoogde regeringspartijen voor het komend kabinet (VVD, CDA) en D66) hebben overigens in hun programma’s volstrekt onvoldoende beleidsplannen om ook maar in de buurt van de zeer noodzakelijke klimaatdoelstellingen van Parijs te komen. Daarvoor zijn zeer vergaande maatregelen nodig op het gebied van mobiliteit, landbouw en industriële en huishoudelijk energiegebruik. Een streven naar volledige verduurzaming van de opwekking van het huidig groeiend energiegebruik, kan nooit tot de oplossing leiden.
Windpark Fryslân zal duidelijke negatieve effecten hebben op de natuur van het IJsselmeer en de Waddenzee.
Dat is de conclusie van onderzoeksinstituut Alterra. Het instituut toetste, in opdracht van een coalitie van natuur- en recreatieve organisaties, de plannen om een windmolenpark midden in het IJsselmeer te bouwen op de gevolgen voor de natuur. De organisaties maken zich grote zorgen over de gevolgen voor dit open landschap en het Europees beschermde, kwetsbare natuurgebied. Het onderzoeksrapport van Alterra is naar de Raad van State, de overheden en initiatiefnemers van het windmolenpark gestuurd. De Raad van State bepaalt het verdere verloop van het beroep dat door de organisaties is ingesteld tegen het besluit om Windpark Fryslân te bouwen.
Uitkomsten onderzoek en studie
De betreffende organisaties streven naar een rijk IJsselmeer voor natuur en mens. Alhoewel zij vóór een overgang naar duurzame energie zijn, vragen zij nadrukkelijk om een zorgvuldige inpassing in natuur en landschap. Het onderzoek en een aanvullende studie van Alterra laten zien dat de risico’s voor vogels van het IJsselmeer en de Waddenzee onaanvaardbaar zijn. Met de bouw van dit park wordt een grens overschreden met betrekking tot het aantal windmolenparken in en om het IJsselmeer. Woordvoerder Chris Bakker: “Belangrijke studies, waarin veel vogelslachtoffers van windmolens zijn geteld, worden door Windpark Fryslân onterecht buiten beschouwing gelaten. Tevens is de beoordeling gebaseerd op onzekere schattingen over de kans dat een vogel geraakt wordt, door gebrekkige gegevens over vlieghoogtes en ontwijkingsgedrag.’ In het gebied leven bijzondere soorten en met name veel vogels trekken hier langs. De windmolens leiden tot verstoring van de trek en vogels kunnen door de wieken worden geraakt. De organisaties vinden dat de bescherming van de dieren in dit speciaal aangewezen natuurgebied voorop gesteld moet worden.
Misplaatst optimisme
Windpark Fryslân gaat uit van een verwaarloosbare sterfte van veel vogelsoorten door aanleg van het park. De studie van Alterra toont echter aan dat de vogelsterfte door een aanvaring met de molenwieken het voortbestaan van populaties zoals de visdief en zwarte stern wel degelijk in gevaar kan brengen. Alterra wijst erop dat ook vogels die niet in het IJsselmeergebied broeden, zoals trekvogels of roofvogels die op zoek naar voedsel het gebied doorkruisen, gevaren lopen. Om het effect van de plannen van Windpark Fryslân goed te kunnen beoordelen stelt zij dat de vogelsterfte door windmolenparken en andere projecten bij elkaar opgeteld moet worden. Daarnaast zet zij grote vraagtekens bij het optimisme van Windpark Fryslân over de positieve effecten van een te bouwen werkeiland. Dit werkeiland zou de negatieve effecten voor veel vogelsoorten te niet doen. Volgens Alterra wordt dit overschat.
De coalitie die zich tegen de plannen van Windpark Fryslân verzet bestaat uit: It Fryske Gea, Natuurmonumenten, Vogelbescherming Nederland, de Waddenvereniging, de IJsselmeervereniging, het Watersportverbond, Don Quichot, de Vereniging van Toerzeilers en de Vereniging voor Beroepschartervaart BBZ.