In de Wieringermeerpolder in de kop van Noord-Holland bouwt het Zweedse staatsbedrijf Vattenfall het grootste windpark op land van Nederland: meer dan honderd monopiles met een tiphoogte van 177 meter. Een groot aantal daarvan komen vlakbij en langs de kust van het IJsselmeer. De IJsselmeervereniging houdt de vinger aan de pols bij de Regionale Energie Strategieën – Res’sen. Door de decentralisatie van de ruimtelijke ordening ligt de besluitvorming daarover bij de gemeente.
Het Nederlandse landschap gaat de komende decennia ingrijpend op de schop. Door de decentralisatie van de ruimtelijke ordening ligt de besluitvorming over dergelijke grootschalige plannen met verder reikende impact bij de gemeentes. Hetzelfde geldt voor de regionale energie strategieën, de Res’sen waar dit jaar over beslist gaat worden. Het is de vraag of het verstandig geweest is om beslissingen over de komst van grote energieprojecten met landelijke gevolgen over te laten aan een klein clubje politici en ondernemers in een zwak bestuurde gemeente. Zo is bijvoorbeeld ook niet iedereen in de nabijgelegen gemeente Medemblik voorstander van een windpark in het IJsselmeer op gemeentegrond. Zie artikel: Medemblik blijft tegen windturbines in het IJsselmeer
De Wieringermeerpolder is, aangejaagd door de lokale VVD-wethouder van de gemeente Hollands Kroon , verbouwd tot een rommelig, industrieel productielandschap. Daarnaast is er de deal tussen het Zweedse staatsenergiebedrijf Vattenfall („binnen één generatie fossielvrij”) en het Windcollectief Wieringermeer. Dat zijn 32 polderboeren die vanaf de jaren negentig een molentje op hun erf hebben gezet en twintig jaar later plots als ‘windcollectief’ aan de frontlinie van de energietransitie zijn beland. Zij verkopen hun verworven bouwrechten voor 32 grote windmolens aan de Zweden, die de molens toevoegen aan Windpark Wieringermeer, „het grootste van Nederland”. In dat windpark zullen 99 megaturbines jaarlijks 1,3 miljard kilowattuur groene stroom produceren, voor 370.000 huishoudens.
Windmolens zijn lucratief, omdat producenten zoals het Zweedse Vattenfall in Nederland subsidie ontvangen op duurzaam opgewekte stroom. Als het park af is, zal Vattenfall in vijftien jaar tijd maximaal ruim 660 miljoen euro aan subsidie ontvangen van de Nederlandse staat. Die subsidie komt uit de zogeheten ODE (voor Opslag Duurzame Energie), die particulieren, bedrijven en andere kleine verbruikers bovenop hun energierekening betalen.
32 nieuwe miljonairs. De Zweden betalen elk lid van het Windcollectief Wieringermeer zo’n 3,3 miljoen euro, zeggen betrokkenen tegen NRC. In één klap heeft de polder er 32 miljonairs bij. Dit heeft de verhouding tussen wie de lusten en wie de lasten draagt behoorlijk scheef getrokken.
Subsidie groene stroom opgebracht door kleine verbruikers
De gemeente Hollands Kroon voorzag al lang het chagrijn van de omwonenden. Een windmolen ziet er voor burgers nou eenmaal anders uit als die niet van hen is. Om dit tegen te gaan moest het „mentaal eigenaarschap bij de gemeenschap” worden versterkt, zo vermeldt een beleidsnotitie uit 2011. Maar alle initiatieven om omwonenden mee te laten profiteren van de windenergie in de polder sneuvelden mettertijd. Wat overbleef was een burenregeling voor de 330 huishoudens die binnen iets meer dan een kilometer van een molen wonen. Die krijgen gemiddeld zo’n 100 euro per maand per huishouden, als compensatie voor de hinder van geluid en de slagschaduw van de turbines.
Het verbinden van een molen aan het stroomnet kostte de boeren indertijd 70.000 gulden, die nu 3,3 miljoen euro opbrengt. Niet allemaal hebben zij dat echter gedaan. Zij kunnen dus niets te verkopen aan Vattenfall. Maar ook kunnen zij nog eens niet meeprofiteren van andere regelingen.
Dat merkte boer Han Lammers bijvoorbeeld. Hij wilde, vanwege de duurzaamheid, graag zonnepanelen op het dak van zijn nieuwe schuur in de Wieringermeerpolder. Kan niet, kreeg hij in een brief te horen van netbeheerder Liander. Het windpark, met het datacentrum als afnemer, belast het stroomnet zo zwaar, dat er voorlopig geen mogelijkheid is voor buurtbewoners zoals hij om zonnestroom te leveren.
Bijlagen: