Een schot voor de boeg van D66 en CDA, maar Jetten en Heerma negeren daarmee bestaande afspraken. De plannen zijn indertijd niet voor niets afgeblazen, bovendien zijn er voldoende alternatieven. Onder het motto “Houd het IJmeer Open, bouwen tot de dijk en niet verder” steunde de IJsselmeervereniging indertijd actiegroep De Kwade Zwaan in haar verzet tegen de plannen van Almere om in het IJmeer te bouwen. Onze kritiek richtte zich met name tegen de buitendijkse bouwplannen. Het standpunt van de IJsselmeervereniging blijft vooralsnog: binnendijks bouwen en geen brug maar een tunnel als IJmeerverbinding.
Plan voor Almere Pampus in de politiek
Er liggen al jaren plannen om te gaan bouwen in het gebied Almere Pampus en een IJmeerverbinding. Deze waren onderdeel van het zogeheten RRAAM – Rijk- en regioprogramma Amsterdam Almere Markermeer – het integrale programma om Amsterdam en Almere tot één metropoolregio te smeden. Na de financiele crisis is in 2012 besloten deze plannen uit te stellen.
De regeringspartijen D66 en CDA willen nu dat de besluitvorming hierover naar voren gehaald wordt, nog in het laatste jaar van dit kabinet. D66 fractievoorzitter Rob Jetten wil met het plan Almere Pampus zo snel mogelijk vooral betaalbare huur- en koopwoningen bouwen met name voor mensen met middeninkomens. Zij willen investeren in een grote, nieuwe woonwijk bij Almere, met 25.000 woningen en een snelle metroverbinding met Amsterdam. Het geld moet deels komen uit de opbrengst van de grond en een nog op te richten investeringsfonds van het kabinet.
Metro 55 onder het IJmeer
Een van de voorwaarden om te kunnen bouwen in Almere was/is een goede OV-verbinding met Amsterdam. Eerder heeft de regering op basis van de hoge kosten afgezien van de IJmeerverbinding en besloten tot versterking van de bestaande infrastructuur. De IJmeerlijn zoals die nu aan de orde is, gaat via IJburg II als toekomstige metrolijn 55 ondergronds door een tunnel onder het IJmeer. Destijds werd uitgerekend dat een tunnel weliswaar duurder is dan een brug, maar niet als je het oponthoud en juridische kosten meerekent. Op grond daarvan ligt de keuze voor een tunnel voor de hand. Het IJmeer blijft daarmee open. Almere Pampus omvatte ook buitendijkse ontwikkelingen: op het eiland “IJland” waren duurdere waterwoningen gepland voor de hogere inkomens. Deze zouden het geheel betaalbaar moeten maken.
Voor de metrolijn is het zoveelste IJburg – maar dan met dure villa’s en penthouses helemaal niet noodzakelijk.
Eerdere afspraken
Afgezien van het probleem met de financiering zijn er ook andere afspraken gemaakt. In het rapport Leren van RRaam (2015) staat: “Op het moment dat de bouwlocaties in bestaand stedelijk gebied en langs de bestaande vervoersassen zijn benut, kan worden gestart met de ontwikkeling van de locatie Almere Pampus. Een vervolgonderzoek (MIRT-verkenning) naar verdere infrastructuurmaatregelen voor de ontsluiting van Almere Pampus wordt gestart als er in Almere ten opzichte van 2010 circa 25.000 woningen zijn gebouwd en er zicht is op afronding van de tweede fase van IJburg.” (p.37)
Salderen is niet toegestaan
Het IJmeer en het Markermeer vallen beiden als Natura-2000 gebieden onder de Europese Vogelrichtlijn. Een belangrijke voorwaarde voor de uitbreidingsplannen van Almere was daarom dat eerst het ecosysteem van het Markermeer-IJmeer voldoende zou zijn hersteld. Mede op basis daarvan heeft het toenmalige kabinet de beslissingen over het RRAAM uitgesteld tot na 2030. De stuurgroep Toekomst Markermeer/IJmeer (TMIJ) is onder meer ingesteld om er zorg voor te dragen dat een ”robuust” ecosysteem in het IJmeer/Markermeer tot stand komt: het zogeheten Toekomst Bestendig Ecologisch Systeem (TBES). De voorwaarde van ecologische robuustheid betreft in principe alle ingrepen en zeker de buitendijkse bouwplannen.
Ook gaat het om werkelijk aan te tonen robuustheid van het ecosysteem en om feitelijk bereikte natuurdoelen. Salderen, dat wil zeggen het van te voren inboeken van verwachte effecten van te nemen maatregelen, is niet toegestaan. Volgens deskundigen is dat juridisch gezien zelfs uiterst gevaarlijk. Zoals wij van de stikstofcrisis, waarbij op die manier ten onrechte gesaldeerd werd, hebben kunnen leren. Dat was de belangrijkste reden waarom het Programma Aanpak Stikstof – PAS, dat werd gebruikt als basis voor het toestaan van economische activiteiten, de mist in ging. Hopelijk leert de politiek van het verleden.
Binnendijkse alternatieven
Op initiatief van Natuur en Milieu Flevoland hebben zeven natuurbeschermingsorganisaties, die betrokken zijn bij het IJsselmeergebied, in 2007 een gezamenlijk rapport met alternatieven voor Almere Pampus opgesteld. Later, in 2009 hebben nog meer organisaties zich aangesloten bij deze visie. In hun model De groen-blauwe vlinderstrik staan in onderlinge samenhang een groot aantal realiseerbare binnendijkse bouwlocaties en meerdere alternatieven voor het wonen aan het water. Met het oog op het woningtekort is het voor D66 en haar staatssecretaris voor Volkshuisvesting bepaald een aanrader ook deze eerdere plannen eens uit de kast te halen.
Links voor de groen-blauwe vlinderstrik:
https://nmfflevoland.nl/wp-content/uploads/2013/12/Kaart-Vlinderstrik-20071.pdf
https://nmfflevoland.nl/wp-content/uploads/2013/12/Nationaal-Waterpark-IJmeer-Markermeer-2009.pdf
dr. Soemini Kasanmoentalib
secretaris IJsselmeervereniging.