De glorie van de dijk – vervolg

Afgelopen maand werd een begin gemaakt met de versterking van grote stukken van de Markermeerdijk tussen Amsterdam en Hoorn. Het Waterlandse gedeelte van deze dijk, tussen Durgerdam en Uitdam, een geliefd wandel- en fietspad voor Amsterdammers, zal voor enkele jaren worden afgesloten. Onder de kop “Markermeerdijk: Historische vergissing” plaatste de NRC de ingezonden brief van het bestuur van de IJsselmeervereniging hierover in de Amsterdam bijlage van zaterdag 23 mei 2020. Hieronder de ingezonden brief en een aantal reacties daarop.

Markermeerdijk. Historische vergissing

Afgelopen maand werd een begin gemaakt met de versterking van grote stukken van de Markermeerdijk tussen Amsterdam en Hoorn. Het Waterlandse gedeelte van deze dijk, tussen Durgerdam en Uitdam, een geliefd wandel- en fietspad voor Amsterdammers, zal voor enkele jaren worden afgesloten. Deze voormalige Zuiderzeedijk wordt dan gedurende twee jaar versterkt door de Alliantie Markermeerdijken, een verbintenis tussen het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en enkele grote aannemers.

Tegen deze versterking hebben wij, de IJsselmeervereniging samen met de Stichting Zuyderzeedijk, ons jarenlang verzet. Maar wij hebben deze strijd verloren. De Raad van State, op wie wij onze laatste hoop gevestigd hadden, besliste op 22 april dat de versterking kan doorgaan, omdat de dijk niet langer voldoet aan de nieuwe veiligheidsnormen (NRC Handelsblad 23 april).

Inwoners van Amsterdam en Waterland die afgelopen maand over de dijk fietsten en wandelden, zullen waarschijnlijk niet beseft hebben dat ze voor de laatste maal deze oude zeedijk in zijn volle glorie zagen. Deze dijk, uitvoerig beschreven door Jac. P. Thijsse in het Verkade-album ‘Langs de Zuiderzee’ en opgevoerd door Nescio in zijn ‘Titaantjes’, lag er toen op zijn mooist bij met het hoog opgaande geel van het koolzaad langs het fietspad. Tureluurs en kwikstaarten hipten over de Noordse stenen aan de voet van de dijk – sommige van die stenen zijn nog afkomstig van de Drentse hunebedden die in de 19de eeuw voor dit doel waren gekliefd. Langs de oever zwommen futen waarvan een deel nestelt in de buitendijkse oeverlandjes. En tussen de basaltstenen gleden ringslangen, de trots van de plaatselijke natuurbescherming.


Dit alles is na de dijkversterking definitief verleden tijd. De dijk wordt over 33 kilometer verhoogd en verbreed. De historische slingeringen en bochtjes worden deels rechtgetrokken en de waterzijde wordt bedekt met ‘basalton’, een waterdichte laag van asfalt en beton. Dit is nodig voor onze ‘waterveiligheid’ zoals het Alliantie Markermeerdijken niet moe wordt te verzekeren. Een moderne, ‘zeewerende’ dijk is nu eenmaal nodig om ons te beveiligen tegen… Tegen, ja wat? Tegen de ‘Waterwolf’ die eeuwenlang stukken polder van Noord-Holland wegvrat? Tegen het hoog opgestuwde Noordzeewater van een westerstorm? Nee, allang niet meer. Sinds 1932 ligt er de Afsluitdijk en sinds 1975 de Houtribdijk tussen Enkhuizen en Lelystad. Het Markermeer, het zuidelijk deel van het voormalige IJsselmeer, is tegenwoordig niet meer dan een ondiep zoetwaterreservoir waarvan het peil volledig door Rijkswaterstaat wordt bepaald. Zelfs hoge waterstand van de Gelderse IJssel vormt geen bedreiging: die rivier mondt uit in het noordelijk deel van het IJsselmeer, gescheiden van het Markermeer door de Houtribdijk. Dus wat nou ‘waterveiligheid’ en ‘zeewerend’?


De IJsselmeervereniging had vele alternatieven aangedragen, onder andere voor het basalton, vooral gericht op het hergebruik van het oude basalt en de Noordse stenen aan de voet van de dijk. Verhoging van de veiligheid is prima, maar laat het oude aanzicht behouden blijven! Terwijl in Zeeland het besef is doorgedrongen dat de ingrepen van de Deltawerken veel nodeloze schade met zich meebrachten – en men hier en daar begonnen is die schade te herstellen – gaat men in het IJsselmeergebied onverdroten voort met ingrijpende versterkingen. Voor de versterking van 33 kilometer Markermeerdijken wordt 630 miljoen euro ingezet – bijna 20.000 euro per meter.

Goed, we hebben verloren. Het besluit tot deze draconische ingreep is op democratische wijze tot stand gekomen – al houden wij onze twijfels over een ‘alliantie’ van een openbaar lichaam en op winst gerichte aannemers. Maar wij zijn ervan overtuigd dat deze versterking een historische vergissing is. De baggerschepen, de stenenstorters en de hekkenzetters zijn afgelopen maand begonnen. Over twee jaar is deze sierlijke zeedijk, het resultaat van eeuwenlang geploeter door onze voorvaderen, voorgoed verdwenen.

Het bestuur van de IJsselmeervereniging
Benno van Tilburg
Soemini Kasanmoentalib


Link naar de pagina in de NRC

Enkele reacties:

Een aangrijpende en geweldige ingezonden brief in NRC Amsterdam Bijlage #NRC over verwoesting IJsselmeerdijk, leefgebied van bloemen, vogels en insecten verwoest.
Kester Freriks

Goede ingezonden brief in NRC. Bedankt. Wij verbazen ons al zo lang dat niemand van al die fietsers en wandelaars en open auto clubs en motorrijders in de gaten lijkt te hebben wat er met de dijk gaat gebeuren. Wij houden ons hart vast voor dit monument dat niet voldoende beschermd bleek te worden. Meeuwig/Daan, Uitdam

Het allertreurigste stuk in de weekendkrant. Omdat het waar is. A crying shame, de geldmakende baggeraars en stenenstapelaars gaan, samen met een falend Waterschap HHNK, eeuwenoud cultuurlandschap, één van de mooiste stukjes Nederland, definitief verwoesten. Chris Kijne

Dat is echt heel heel erg. En nergens voor nodig. En alles wat in het stukje staat. Jacqueline de Vree

Helemaal mee eens. Het fietspad over die dijk is een van de mooiste paden van Nederland. Bart Sterk

Idd verre van de schoonheidsprijs. Aan de andere kant vind ik het een schande dat ze er hunebedden voor hebben opgeofferd om dit te bouwen. In die zin herhaalt de geschiedenis zich. Verniel cultuurerfgoed voor de vermeende vooruitgang…Floris van der Veen

Tot nu toe begreep ik niet waarom de versterking van de Markermeerdijk noodzakelijk zou zijn. Recent is er ook nog op te grote schaal een buitendijks recreatiegebied gerealiseerd. Nogal vreemd beleid. Een laatste kans is misschien na te gaan hoe de alliantie tussen Hoogheemraadschap en enkele grote aannemers tot stand is gekomen en tevens de bij de aanbesteding gevolgde procedure nog eens tegen het licht te houden. Klaas Vink, Monnickendam