Op 12,13, en 14 oktober 2022 stonden de resultaten van het project de Marker Wadden in centraal. Het maken van eilanden had als tweeledig doel zowel het oplossen van het slibprobleem en de verbetering van de waterkwaliteit als het herstellen van het ecosysteem in het Markermeer. Dit is de afgelopen vijf jaar gemonitored door het Kennis en Innovatieprogramma Marker Wadden (KIMA), die de resultaten van het onderzoek presenteerde. Willem Goudswaard geeft een impressie van de conferentie die gehouden werd in het BIMhuis en MUZIEKgebouw aan het IJ.
Na welkom te zijn geheten door Desiree Hoving en Katja Portugies van RWS werd een korte film getoond over het creëren van de Marker Wadden, ingeleid door Roel Posthoorn van Natuurmonumenten. Steeds werd gesproken over “building by Nature”, het maken van eilanden met slib en zand uit het Markermeer. Een van de doelstellingen van de Marker Wadden was toch het verbeteren van de waterkwaliteit en de helderheid van Markermeer! Ik kon het niet laten tijdens dit promotiegeweld een steen in de vijver te gooien waarom tevens gebruik werd gemaakt van vervuild slib van ‘elders’. Roel Posthoorn stond op als door een wesp gestoken en riep dat dit geruchten waren die door sommige ‘activisten’ in het nieuws werden gebracht. Niemand ging hier verder op in!?
Het is beslist wel gebeurd en dat heeft Natuurmonumenten ook toegegeven, het zou gaan om ‘licht’ vervuild slib dat was toegestaan. Ook zou er slechts een kleine hoeveelheid granuliet zijn gebruikt. Het gaat wel om 14000 kuub uit het Eemmeer en 4400 uit het Noordzeekanaal bij de sluizen van IJmuiden. (NH Dagblad, de Stentor en Zeepost).Waarom moet onderzoeksjournalistiek dit aan het licht brengen en is er geen openheid over?
Vervolgens presenteerde Sacha de Rijk van Deltaris de hoogtepunten van 5 jaar onderzoek van de Marker Wadden en kwam met de volgende resultaten:
– de aanleg van de 5 eilanden begon in 2016 en eindigde in 2022
– na het opspuiten van het slib consolidatie maar door bodemdaling/inklinken bleef aanvoer nodig
– Al snel kwam er vegetatie, spontaan en door inzaaien. Het riet moest beschermd worden tegen ganzenvraat.
– vervolgens volgden vele soorten vogels, zowel broedvogels als doortrekkers.
– in het water explosie van watervlooien, vanaf 2020 toename visbestand
– Vooral grote vis verzamelde zich in de diepe zandputten
– geringe verbetering waterkwaliteit vooral aan de lijzijde van de eilanden
De Deense hoogleraar vertelde over pogingen de waterkwaliteit van Deense meren te verbeteren, met gering succes vanwege de voortdurend hoge instroom van nutriënten uit de omgeving.
Na de lunchpauze waren er een aantal sessies over o.a. de rol van stranden en duinen in de bescherming van de slibcompartimenten tegen overstroming en erosie.
Enkele conclusies:
-De duinen beschermen het slikkig achterland goed, maar schuiven wel landinwaarts op door erosie t.g.v. stroom en golfafslag.
-De 3 onbeschermde impressies in de duinen functioneren onvoldoende als verbinding tussen het binnen en buitengebied.
-Het slib klonk 1,7 meter in van 4,4 meter naar 2,7 meter
s’middags waren er verschillende sessies over: het maken van eilanden met als doel het herstellen van het ecosysteem in het Markermeer. Vis en vogels zijn dan de indicatoren voor het functioneren van een ecosysteem.
Mennobart van Eerden karakteriseerde het Markermeer als een ondiep, door mensen gecreëerd zoetwater meer met afnemende waterkwaliteit, visstand en vogelstand. Hij zag de Marker Wadden als een project die deze neergaande trend zou kunnen omkeren. En hij schetste de aanleg van de Marker Wadden als een project dat hierin een flinke bijdrage leverde. Maar de omvang was te gering om het hele meer te herstellen en hij pleitte voor vergroting van het project tot een omvang van 10.000 ha, ongeveer 1/7 van het meer oppervlak.
Donderdag 13 oktober werd de Conferentie vervolgd in het EYE Film museum.
Na de Introductie en het vertonen van de korte film volgde de openingsrede door Minister Mark Harbers van Infrastructuur en Watermanagement.
Vervolgens presentaties over projecten in andere delen van de wereld waarbij sediment werd toegepast om het ecosysteem te herstellen onder andere. in de San Francisco Bay en meren in Azië.
Tijdens de lunch had ik een vraaggesprek met drie studenten uit Wageningen over de visie van de IJsselmeervereniging op het project Marker Wadden. Het contact was eerder gelegd en we kwamen tot de conclusie dat dit congres in Amsterdam de ideale gelegenheid was voor dit interview. Ter sprake kwam de ecologische winst die de eilanden opleverden, maar ook problemen zoals de bodemdaling, het zandverlies door stormen en de kosten van onderhoud. Ook de geringe verbetering van de waterkwaliteit kwam ter sprake. Ons standpunt dat het verbinden van het Markermeer met het IJsselmeer door openingen te maken in de Houtribdijk alsmede het verzachten van de harde oevers mogelijk een grotere bijdrage zou kunnen leveren aan herstel van het ecosysteem werd naar voren gebracht. Ze hebben toegezegd een verslag van het interview te doen toekomen.
De middagsessies stonden in het teken van hoe ‘Nature-Based-Solutions’ een rol kunnen spelen in het creëren en herstellen van eco-systemen en biodiversiteit in de wereld en hoe de Marker Wadden als een voorbeeld kunnen dienen, en ook een rol zouden kunnen spelen bij het tegengaan van klimaatverandering.
Hierbij werd vooral uitgegaan van het succes van de Marker Wadden terwijl dat nog maar moet blijken in de toekomst. Duidelijk is dat de kosten van het beheer niet bekend zijn, wel lijkt me waarschijnlijk dat als je verder niets doet aan onderhoud, de eilanden door bodemdaling, inklinken van het slib, stormen en erosie ten onder zullen gaan en dat ‘Nature-Based-Solution’ in dit geval en twijfelachtig begrip is.